Op 17 november 2024 vierden we een bijzondere mijlpaal: het veertigjarig bestaan van de Tribal Art Community (Vereniging Vrienden Etnografica). In de sfeervolle, tot de laatste stoel gevulde Kumpulanzaal van Museum Bronbeek in Arnhem kwamen 70 enthousiaste leden en genodigden samen voor een inspirerend symposium.
De dag begon met een warme terugblik op vier decennia aan hoogtepunten en bijzondere momenten, gepresenteerd door Siebe Rossel. Vervolgens werden drie bijzondere leden van het eerste uur geëerd: Ineke Eisenburger, Gerard Schraverus en Gerbrand Luttik werden benoemd tot ereleden van onze gemeenschap – een welverdiende erkenning voor hun passie en toewijding.
Na dit feestelijke moment stonden we stil bij de toekomst van de Tribal Art Community. De verdere dag werd gevuld met boeiende presentaties van gerenommeerde sprekers die ons mee hebben genomen in hun bijzondere kennis over de rijke wereld van tribal art.
Een dag vol inspiratie, trots en verbinding – we kijken ernaar uit om een vervolg te geven aan dit bijzonder geslaagde jubileum.
Kunstenaar, docent en verzamelaar Willy Peters sprak uitvoerig over de Pende in Congo en de vele types van de door hen gebruikte maskers. Speciaal voor deze gelegenheid had hij een deel van zijn collectie meegenomen.
Met drie Belgische en twee Nederlandse sprekers was dit symposium het levende bewijs van een geslaagd samengaan. Zelfs de verschillen in taalvarianten en uitspraak waren geen probleem. In de pauze vertelde iemand Willy: “Ik kon bijna alles verstaan wat u vertelde” en hij bedoelde niet akoestisch, maar vooral ook: “Het Vlaams is voor mij als Nederlander mooi om te horen, maar soms moeilijk te verstaan”.
Restaurator Bella Zurcher vertelde onder andere hoe ze door objecten te restaureren ook bijdraagt aan (het herstel van) de waardigheid van andere culturen.
De Kumpulan staat bekend om zijn voortreffelijke Indische keuken. Het buffet in de pauze werd dan ook zeer gewaardeerd. Enkele reacties:
“Wat een heerlijk eten!” en
“Zullen we in het vervolg de ALV hier plannen met zo’n fantastische lunch?”
Natuurlijk was er ook tijd om onderling even bij te praten. Na de pauze opende kunsthandelaar, onderzoeker en publicist Bruno Claessens het middagprogramma. Hij vertelde over de beelden van de Keaka uit oostelijk Nigeria en de verwarring die vaak ontstaat met de Kaka in westelijk Kameroen.
Jo de Buck is eveneens handelaar en publicist. Hij is gespecialiseerd in de cultuur van de Kuba in DR Congo. Recent heeft hij zijn kennis gebundeld in zijn boek, Treasures of the Kuba Kingdom. Aan de hand van foto’s van een groot aantal objecten nam hij de aanwezigen bij de hand en leidde hen in dit thema in.
De finale van de dag was voor Daantje van de Linde. In het huidige discours over teruggave van cultureel erfgoed aan de cultuur van herkomst in onderzoek naar de manier waarop voorwerpen zijn verkregen van groot beland. Zij is als herkomstonderzoeker verbonden aan het Wereldmuseum Rotterdam en vertelde over haar werk in het algemeen en in het bijzonder over de onduidelijke wijze waarop twee beroemde 19e eeuwse Nkisi beelden destijds verworven zijn. Haar gehoor was één en al aandacht (overigens ook bij de andere sprekers).
Dat de bijeenkomst geslaagd was bleek ook na afloop. Mensen waren in hun enthousiasme maar moeilijk te bewegen om de zaal te verlaten; velen bleven nog een dik uur ‘hangen’. Wij vingen een paar reacties op:
“Wat een gave sprekers”,
“Heel fijn de variatie van thema’s”,
“Eindelijk een thema wat langer uitgediept”
“Zoveel nieuwe dingen gehoord”
“Nodig deze mensen maar nog een keer uit”
“Kunnen we hier niet een traditie van maken”
“Ga zulke opzet maar ieder jaar doen”