12/9/2024 Dick Broer
We zien hier een zgn. geesten bord , ‘Gope’ van de Elema uit De Golf provincie van Papoea Nieuw-Guinea. Het bord heeft min of meer in de vorm van een langwerpig vrij smal schild, is voorzien van een levendig patroon. Tegen de bruine achtergrond van het object zien we in het wit een vrij schematisch mensenhoofd afgebeeld, verdeeld over de twee helften van het object, en zich bevindend tussen het abstracte golfende witte patroon. Op deze wijze ziet dit object er zeer goed uit, maakt het een heel goede indruk.
Geveild werden 80 lots, waarvan 40 betrekking had op Afrikaanse objecten en 40 op objecten uit Oceanië, in hoofdzaak afkomstig van Nieuw-Guinea.
De objecten waren afkomstig uit de collecties van meerdere verzamelaars. Zij werden over het algemeen niet al te hoog gewaardeerd.
Het duurste lot qua taxatie was lot 16, een op een krukje zittende vrij grote Baule vrouw (49 cm), die getaxeerd werd op Zfrs 20.000 – 30.000, en helaas niet werd verkocht.
Het op één na duurste lot was lot 52, een Iatmul ophanghaak van Nieuw Guinea, met een taxatie van Zfrs 12.000 – 16.000, die evenmin werd verkocht. Daarna volgden nog de lots 22, een Ogboni masker en lot 54, een Oostelijk-Sepik masker van Nieuw Guinea. Zij hadden beide een taxatie van Zfrs 4.000 – 6.000. Lot 22 werd ook niet verkocht, lot 54 werd wel verkocht, zij het voor slechts Zfrs 3.000. De andere waren dus lager tot veel lager gewaardeerd, zodat er ook mogelijkheden waren voor de mensen met een kleine beurs.
Uiteindelijk bleven er slechts 6 lots onverkocht, niet veel dus, maar helaas wel met juist de duurste lots.
Lot 1. Object: Dit beeldje werd toegeschreven aan de Kissi, en pomdo genoemd.
Afmetingen: H 15 cm
Collectie: ex collectie Gerald Minkoff (1937-2009) en Muriel Olesen (1937 – 2009) uit Genève
Taxatie: Zfrs 1.000 – 2.000
Verkocht: voor Zfrs 2.600
Beschrijving : Het gaat hier om een vrij intrigerende, staande mensenfiguur van steen (waarschijnlijk het vrij zachte speksteen), die een tweetal ‘palen’(?) voor zich houdt met zijn beide heel korte armpjes, maar kennelijk ook nog twee lange armen langs zijn lichaam houdt en mogelijk nog iets langwerpig langs zijn zijden, voorzien van een mensengezicht. Het lijkt er wel op dat deze figuur behoort tot de eeuwen oude objecten van dit type, afkomstig van de vroegere Sapi. Als het wat minder oud is kan het inderdaad ook afkomstig zijn van de Kissi, die, voor zover mij bekend, nog lang stenen snijwerkjes bleven vervaardigen.
Lot 2
Object : een stenen vogel, toegeschreven aan de Kissi
Afmetingen: H 23 cm
Collectie: Minkoff/ Olesen (zie ook lot 1)
Dit object is tevens tentoongesteld geweest in 1988 bij galerie Galerie Delafontaine, Carouge; daarbij was ook een catalogus: „Le regard et la séduction“, waarin dit object vermeld stond als figuur 7.
Taxatie: Zfrs 2.000 – 4.000
Verkocht: voor Zfrs 3.000
Beschrijving: Volgens de beschrijving in de hierboven genoemde catalogus gaat het om een uniek object omdat hier een dier wordt voorgesteld, zij het dat er ook stenen Kissi zoogdieren zijn te vinden in de collectie van het Museum van Volkenkunde in München. Ik heb dit niet nagezocht, maar in het boek van Philip Allison ‘African Stone Sculpture (1968)’ vond ik in zijn hoofdstuk ‘The Nomoli of Sierra Leone and the Pomtan of Guinea” geen enkele stenen dieren figuur afgebeeld. In het AHDRC archief ontdekte ik slechts enkele stenen dierenfiguren, maar geen vogel. Dus zullen vogels dus wel uiterst zeldzaam zijn.
U ziet ook dat deze vrij eenvoudig gehouden figuur dubbel zo hoog was gewaardeerd als lot 1. Overigens bracht dit lot “slechts” Zfrs 400 meer op dan lot 1.
N.B. Ik vraag me overigens wel af of hier niet beter kan worden gesproken over een neerhurkende mensenfiguur met een vogelgezicht, misschien bedoeld om een medicijnman voor te stellen? Ook dan is het overigens een uniek object.
Lot: 16
Object: een op een krukje zittende naakte Baule vrouw.
Afmetingen: H 49 cm
Collectie: 1969: Jean-Louis Rinsoz (1932-1971), Vevey. Vervolgens zijn erfgenamen uit West-Zwitserland.
Het beeld is tentoongesteld in “Africa 69, Arts de la Côte-d’Ivoire et de l’Afrique occidentale”. Vevey (1969).
Taxatie: Zfrs 20.000 – 30.000
Verkocht: Niet verkocht
Beschrijving: We zien hier een goed gesneden, roodbruin gekleurde behoorlijk gave vrouwspersoon, voorzien van meerdere tatoeages. Zij heeft een ernstige blik, vrij kleine puntige borsten en vrij stevige benen. Gezien het ontbreken van sporen van offers valt zij waarschijnlijk in te delen in de categorie van een blolo bla, een spirituele partner uit het hiernamaals van de bezitter van het beeld.
Lot: 21
Object: Asante (Ashanti) moeder met kind, zittend op een stoel volgens westers ontwerp.
Afmetingen: H 58,5 cm
Collectie: 1969: Jean-Louis Rinsoz (1932-1971), Vevey. Vervolgens zijn erfgenamen uit West-Zwitserland.
Het beeld is in 1969 tentoongesteld geweest in het Museum voor Schone kunsten Vevey, de woonplaats van de verzamelaar, de tentoonstelling “De schatten van het Museum van Abidjan”.
Taxatie: Zfrs 2.000 – 4.000 Niet verkocht
Beschrijving.
Dit zwart gekleurde beeld met rossige accenten (de ogen en de mond) en een naturel gehouden stoel, heeft het dunne, tere lichaam met een grote vrij hoofd, dat zo kenmerkend is bij de Asante.
Het goed gesneden beeld op zich oogt niet zo heel oud, maar was in elk geval in 1969 reeds in Europa (toen het tentoongesteld werd).
Lot: 30
Object: houten Isoko masker met rotan
Afmetingen: H 38 cm
Collectie: – Thierry Santos, Parijs.
– Galerie Alain & Abla Lecomte, Parijs.
– 2006: West-Zwitserser Privéverzameling.
Een certificaat van de Galerie Lecomte (2006) wordt aan de koper overhandigd.
Taxatie: Zfrs 2.000 – 4.000
Verkocht: voor Zfrs 1.700
Beschrijving: We zien hier een masker met een menselijk gezicht, zij het dat de oren hier mij voorkomen als grote lange dierenoren. In de open mond zien we dat deze volledig bezet is met aangesneden ‘tanden’ Bovenop het masker zien wij een soort stellage gesneden in de vorm van een balk, gestut door twee brede platte steunpilaren. Deze stellage is voorzien van een aantal vrij grote witte punten, die we op het gezicht van het masker alleen terugvinden op het voorhoofd, de zijkanten van het gelaat en de kin. Wat de betekenis van de stellage kan zijn is mij niet bekend.
Verder is bij dit masker nog aanwezig het rotan, gebruikt om het masker op of tegen het (voor)hoofd te bevestigen.
Over het gebruik van een dergelijk masker gaf Philip M. Peek in zijn boek “For Spirits and Kings – African art from the Paul and Ruth Tishman Collection” enige informatie bij een soortgelijk masker, dat kennelijk versierd was met kauri schelpjes en bronzen kopspijkertjes. Daaraan ontleen ik het navolgende.
2. MASK FOR ERESE FESTIVAL
Nigeria, Igbo-Isoko, Bendel State, Ase village
Wood, raffa, cowrie sbells, brass tacks, H. 11¾ in. (29.8 cm.) 1940-60?
Drie vrijwel identieke maskers bevonden zich in 1971 in Ase, in de Bendel Staat, Nigeria. Zij waren eigendom van Odiri, priester van Onye-uku-Ekukeni, de belangrijkste clan-god voor de oorlogvoering. Op elk van die maskers stond een tweetal niet-geïdentificeerde dieren ter ere van de godheid.
Gedragen door gemaskerde mensen, zijn de maskers bedekt met veren en kleurrijke sjaaltjes. Zij vormen het richtpunt van het Erese feest, dat elk jaar in maart wordt gevierd om de stad te reinigen voor er andere feesten kunnen worden gehouden. Deze ceremonie staat bekend onder de naam van Erese Okpokponso (= het verjagen van verboden zaken).
Lot: 32
Object: Konso houten paalherdenkingsfiguur, een stèle, uit Ethiopië
Afmetingen: H 165 cm
Collectie: Minkoff/Olesen
Taxatie: Zfrs 1.000 – 2.000
Verkocht: voor Zfrs 400
Beschrijving: Bij de Konso was het een wijd verspreide gewoonte dat belangrijke functionarissen reeds bij hun leven een dergelijke portretfiguur lieten maken of zelf maakten. Deze werd na hun overlijden op hun graf geplaatst opdat de overledene voortaan als held zou kunnen worden vereerd.
Op dezelfde manier vereeuwigden de Konso ook de door hen gedode dieren of vijanden en al naar de financiële mogelijkheden van de familie ontstonden er zo hele groepen van houten sculpturen die de rang van de overledene documenteerden.
Lot: 40
Object: Lega houten miniatuurmasker “kayamba”
Afmetingen: H 19 cm
Collectie: – Oba African Art Gallery, Edith Mbella, Barcelona.
– 2005: Gérald Minkoff (1937-2009) en Muriel Olesen (1948-2020), Genève
Een certificaat van echtheid van de Galerie Oba (2005) wordt aan de koper overhandigd.
Taxatie: Zfrs 300 – 600
Verkocht: voor Zfrs 500
Beschrijving: Kennelijk is dit eenvoudige masker gesneden in de vorm van een dierenkop met hoorns. Aan de mond is een stukje vezelkoord bevestigd. Het gezicht was, zoals gebruikelijk, oorspronkelijk wit gemaakt met kaolien, waarvan u nog vaag enige resten kunt zien.
De handgreep die vaak te vinden is aan de achterkant van het maskertje ontbreekt hier en is kennelijk nooit aangebracht geweest.
Het maskertje is vrij hoekig gesneden. Deze maskers behoren toe aan leden van het Bwami genootschap; zij hielden ze in hun hand, of werden aan een hut vastgemaakt of tegen een palissade gezamenlijk tentoongesteld.
Lot: 41
Object: houten naturel Asmat figuur in de vorm van een dubbele schaal (de uitgeholde schaal zowel aan de voorkant als aan de achterkant).
Afmetingen: H 77 cm
Collectie: Minkov/Olesen
Taxatie: Zfrs 200 – 400
Verkocht: voor Zfrs 160
Beschrijving: We zien hier een aan deze langwerpige dubbele schaal gebeeldhouwde vrij schematische mannen figuur waarbij enige accenten zijn gelegd met een zwarte kleurstof op de haardos, rondom de ogen en op de bovenlippen en de onderkin. De man houdt zijn handen strak omlaag tegen zijn dijen. Ter hoogte van zijn handen zien we vrij hoog op het lichaam zijn edele delen afgebeeld. Aan de achterkant van de beide armen is kennelijk de ellenboog weergegeven. Het lichaam en de vrij korte armen van de figuur zijn versierd met abstract snijwerk. Op zijn rug is een eenvoudig patroon in de vorm van een(hals) ketting met een object dat er aan hangt, aangebracht. De man houdt de schaal tussen zijn benen. De beide zijkanten van de schaal zijn versierd met een soortmotief in de vorm van een tak met bladeren.
n het boek van Tibor Bodrogi “Stammeskunst 1 Australien Ozeanien Afrika” las ik op pagina 116 over de houten schalen, waarin sago wordt opgediend of de rode en witte kleurstof wordt bereid of bewaard. Zij zijn of voorzien van een vaste mensenfiguur of stellen zelf een mensenfiguur voor. Tevens vinden we hier de van de beelden bekende langwerpige groeven en bruggen evenals tatoeage tekens.
Achterin het boek vond ik alleen een afbeelding 81 van een hurkende Asmat-figuur met opgeheven armen, iets wat bij hen de gebruikelijke houding voor een beeld schijnt te zijn. Het blijft dus moeilijk voor mij te zeggen of het op zich vrij logische gebruik van een langwerpige uitgestrekte figuur bij dergelijke schalen gebruikelijk is of een uitzondering.
Lot: 52
Object: Iatmul antropomorfe, houten, deels gerestaureerde ophanghaak,’ samban’; Oostelijke Sepik provincie.
Afmetingen: H 94 cm
Collectie: – Marcel Roux (1909-1993), Parijs.
– Erven Marcel Roux, West-Zwitserland
Taxatie: Zfrs 12.000 – 16.000
Verkocht: Niet verkocht
Beschrijving: Deze ophanghaak met een bruin/zwart patina, is versierd met een staande mannenfiguur, die het verticale deel van de haak vormt. Uit de neus van deze figuur zien we een soort slang omlaag hangen tot op de borst, zodat de vrij brede mond deels bedekt wordt. De ogen zijn weergegeven door kaurischelpjes.
In het eerder genoemde boek van Ibor Bodrogi vond ik achterin als afbeelding 58 een dergelijke antropomorfe (mannelijke) ophanghaak uit het midden-Sepikgebied, in casu het dorp Kapokapi, die 110 cm groot was. Het gezicht van deze figuur bleek overigens wel sterk af te wijken van het gezicht van ‘onze’ haak: daar was geen sprake van de ‘slang die uit de neus verscheen, geen kaurischelpjes als ogen, maar waren opgeschilderde ogen, was gebruik gemaakt van witte kleurstof in het gelaat en tevens om bijv. de borsten en seksuele organen van de man te accentueren.
Ik weet hier te weinig van om te kunnen zeggen wat de norm is. En verder moeten we natuurlijk wel bedenken dat er altijd sprake kan zijn van regionale verschillen.
Lot: 65
Object: een zgn. geesten bord , ‘Gope’ van de Elema uit De Golf provincie van Papoea Nieuw-Guinea
Afmetingen: H 62 cm
Collectie: Minkoff/Olesen
Taxatie: Zfrs 1.000 – 2.000
Verkocht: voor Zfrs 1.600
Beschrijving
We zien dit bord, min of meer in de vorm van een langwerpig vrij smal schild, is voorzien van een levendig patroon. Tegen de bruine achtergrond van het object is in het wit een vrij schematisch mensenhoofd afgebeeld, verdeeld over de twee helften van het object, en zich bevindend tussen het abstracte golfende witte patroon. Op deze wijze ziet dit object er zeer goed uit, maakt het een heel goede indruk.